Çocuklar küçük yaşlardan itibaren ilk sosyal deneyimlerini ailede kazanmaktadırlar.
Çocukların yetişkinlik dönemlerinde nasıl davranacakları, psikolojik durumları gibi pek çok unsur aileye bağlı olarak daha farklı bir hâl alabilir.
Aile içi etkileşimin iyi olduğu durumlarda, çocuklar aile dışı etkileşimlerinde fazla problem yaşamazlar ve daha sağlıklı iletişim kurabilirler.
Çocuklar ebeveynlerini ilk rol modeller olarak görürler.
Sizi doğrudan taklit ederek, sizin gibi olmaya, sizin gibi konuşmaya çalışırlar. Ebeveynler insan ilişkilerinde, sosyal hayatta ne kadar iyi, pozitif ve aktif ise çocukta ona bağlı olarak bir gelişim süreci izler. Yani ebeveynler çocuklar için bir model ve aynalardır.
Çocukların boş zaman kavramını öğrendiği ilk yer ailedir. Ebeveynlerin boş zamanlarını nasıl değerlendirdiğini gören çocuklar zamanla onları model alarak aynı işlemleri gerçekleştirmeye çalışacaklardır. Ebeveyn modeli, çocuk için bu kadar önem arz ederken, çocuğun gelecekteki davranışlarına bakarak ailesi hakkında yorumlar yapabilmek veya çeşitli çıkarımlarda bulunmak mümkündür. Çünkü her çocuk ailesinin evdeki davranışlarını, hareketlerini yansıtır. Bu durumda eğer çocuğunuzun sosyal ve insan ilişkilerinde aktif, özgüvenli ve pozitif olmasını istiyorsanız, öncelikle bunu ebeveynler olarak sizler başarmalısınız daha sonrasında da çocuğa aşılamalısınız. Zaten sizi gören çocuklar gözlem yoluyla, beklediğinizden de çok kısa bir süre içerisinde hareketlerinizi benimseyecektir.
Ebeveynler bir yandan kendilerini otokontrol mekanizmaları ile iyi, pozitif ve model olmaya uygun bir şekilde yaşamaya adapte ederken, çocuklar eş zamanlı olarak istikrar, düzenlilik, disiplin gibi konularda eğitilebilir.
Çocuklar başlangıçta veya ilk kez yaptığınız aktivitelere çekimser yaklaşabilir.
Bu gibi durumlarda çocuğunuzu yaptığınız aktivitenin içine yavaş ve çocuğun nefretini kazanmadan veya tepkisini olumsuz olarak göstermesine yol açmadan dahil etmelisiniz. Böylelikle çocuk daha etkinliğinizi daha çabuk kavrayacak ve daha aktif bir şekilde rol alabilecektir. Bu yaptığınız etkinlikler sonucu çocuğunuzun yetenek ve becerilerini keşfedebilirsiniz ve zamanla ne istediğini bilen bir bireye dönüşürken ilgili olduğu alana yönlendirebilirsiniz. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki “kendini gerçekleştirme” aşamasına ulaşan insanların uzmanlık alanlarında başarılı tercihler yaptıklarının bilincinde olmakta fayda var. Hiçbir çocuk mühendis olma eğilimi gösterirken doktor olmaya zorlandığında kendini gerçekleştiremez. Aynı şekilde sanatsal yönleri ağır basan çocukların da doğa bilimlerinde kendilerini gerçekleştirmelerini beklemek doğru olmayacaktır.
Ailede görülen destek ve etkileşim sonucu çocukların daha özgüvenli oldukları, başarısızlıktan korkmamaları su götürmez bir gerçektir.
Bu konuda yapılan araştırmalarda sosyal etkinliklerde yer alan ebeveynlerin çocuklarının, okul ortamında da aktif ve başarılı oldukları, nedenin de ebeveynlerin çocuğu yönlendirmede birikimlerini aktarabilmeleri olduğu belirtilmiştir. Donanımlı çocuklar yetiştirmenin temel koşulu çocukların boş zamanını anlamlı ve dolu dolu geçirmesidir. Bu nokta da ebeveynlerin dikkat edeceği en önemli temel bir noktalardan biridir. Çocuklarla birlikte aktiviteler yapılması aynı zamanda aile bağlarını güçlendirerek aile bireyleri arasındaki etkileşimi kuvvetlendirir. Ebeveynlerin eşlik edip etmemesi çocukların kişisel gelişimlerinin seyrini kesin olarak belirlemektedir.
Bu aktiviteleri gerçekleştirmek bazı ebeveynlere ekonomik nedenlerle zor gelse de aslında kurslara gitmeden fazla maliyet içermeyen etkinlikler yapabilirsiniz. Çocuğunuz ile etkileşim içinde olmak için para harcamanız gerektiğini düşünüyor ve ekonomik koşullarınızın buna izin vermediğini iddia ediyorsanız, muhtemelen yalnızca kendinizi kandırıyorsunuz demektir. İlişkiler, özellikle çocuklar söz konusu olduğunda kapitalizme teslim olmak zorunda değildir.
Ebeveyn ve çocukları için yapılacak etkinliklere örnek teşkil etmesi çeşitli örnekler sıralamak mümkün.
Çocuğunuzla birlikte evde basit ve küçük deneyler yapabilirsiniz. Bu deneyler sayesinde basit fizik kurallarının öğrenilmesini sağlayabilir ve belki de hayatlarını değiştirecek tutkuları ortaya çıkarabilirsiniz. Belki de bütün dünya halklarından bilim insanlarının bulunduğu CERN gibi uluslararası projelerde çalışacak ve dünyaya bilim armağan edecek harika bir bilim insanının yetişmesine vesile olursunuz... Kim bilir?
Onunla aynı mekandayken kitap okuyarak ve sonrasında kurgu, karakter ve hikaye bağlamında tartışarak çocuğunuza edebi bir derinlik kazandırabilirsiniz. Bu tarz okuma etkinlikleri, çocuğunuzun okuma anlama, olaylar arasında bağlantı kurma gibi konularda inanılmaz bir gelişim göstermesini sağlayabilir.
Birlikte film izleyip eleştiri yapabilirsiniz ve üzerine yine onunla birlikte alternatif film senaryosu üretebilirsiniz. Bu şekilde çocuğunuzun kurgusal düşünme yeteneğini geliştirebilir ve bir çocuk aklının ne kadar harika olabileceğini gözlemleyebilirsiniz.
Ailecek kutu oyunları oynayabilirsiniz. Kutu oyunlarına yüzlerce lira vererek almanıza da gerek yok. İnternetten kısa bir arama ile erişebileceğiniz yüzlerce ücretsiz oyun şeması mevcut. Yakınınızdaki bir kırtasiyeden renkli çıktı alarak son derece düşük maliyetli bir oyun edinebilir ve oyun oynayarak çocuğunuza “kazanmak, kaybetmek, hırs, oyun kültürü” gibi kavramları öğretebilirsiniz.
Birlikte yürüyüş yapıp bisiklet sürebilirsiniz. Bisiklet sürmek çocuklar için çok çekicidir. Ülkemizde yeni yeni gelişen bisiklet yolları sayesinde boş vakitlerinizde ailecek turlar yapabilir ve çocuğunuzun anılarına harika günler katabilirsiniz...
Yukarıda örneklerini gördüğünüz gibi etkinliklerin ortak amacı çocukla birlikte zaman geçirmek, onun ilgi alanlarını keşfedip ileride ona göre yönlendirmeler yapmak ve hem aile içi hem de aile dışında insanlarla olan iletişimini güçlendirip daha sosyal bir birey olmasına yardımcı olmaktır.
Çocuklarınıza zaman ayırmamak için bahane uydurmayın. Kendinizi kandırmayın. Sizler para, zaman gibi bahanelerle kendinizi ikna ederken, gün geçtikçe geri dönülmesi zor yollara girebilirsiniz. Buraları okuduğunuza göre bilinçli olma yolunda olduğunuz çıkarımını yapabiliriz. Yarın hiçbir bahane üretmeden çocuğunuzla bir etkinlik deneyimleyin. Ona bu şansı tanıyın...
